4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kadın işçilere yönelik pozitif ayrımcılık içeren bir çok düzenlemeyi kapsamında barındırmaktadır. Bu bağlamda kadın işçilere doğum öncesi ve doğum sonrasına yönelik bazı haklar tanınır.
Doğum borçlanması da bunlardan biridir.
Doğum yapan kadın işçi doğum yaptığı süreçte çalışamadığı için iş hayatından uzak kalır. Bu sebeple emekli olmak için gereken gün sayısını doldurmakta sorun yaşamaktadır. Doğum borçlanması tam da bu ihtiyaç kapsamında yapılan bir düzenlemedir. Bu hak; doğum nedeniyle çalışamayan kadın işçilere, geriye dönük ödeme yaparak sigorta prim gün sayılarını artırma imkanı tanır.
KİMLER DOĞUM BORÇLANMASI YAPABİLİR?
Kadın işçiler belli bir hizmet akdi kapsamında çalıştıklarından, 5510 sayılı Kanunun 4/a bendi kapsamında sigortalı sayılırlar. Bu kapsamda olan kadın işçiler doğum borçlanması hakkından faydalanabilirler.
Fakat doğum borçlanması hakkından yararlanabilmek için başka şartların da olması gerekmektedir. Bu şartlar;
1)Doğum borçlanması, kadın işçinin ilk sigortalı olduğu tarihten (sigorta girişi yapıldığı tarihten) sonra doğan çocuğu için yapılabilir. Staj için yapılan sigorta girişi de bu kapsamdadır.
2)Doğan çocuğun sağ olması, yani çocuğun kadın işçinin doğum borçlanması yapacağı süre boyunca yaşamış olması gerekir.
3)Doğum borçlanması yapılacak süre boyunca, kadın işçinin adına prim yatırılmamış olması gerekmektedir. Yani doğum borçlanması, kadın işçinin doğumundan sonraki 2 yıl içinde prim yatmayan süreler için yapılır. İşçinin doğum yaptığı tarihten itibaren primi ödenmiş çalışma süreleri var ise bunlar doğum borçlanması hesabında dikkate alınmaz. İki yıllık süreden düşülür.
Doğum borçlanması en çok 2 yıl/720 gün için yapılabilir. Yani doğum yapan ve sonrasında çalışmayan kadın işçi, en çok 2 yıllık doğum borçlanması yapabilmektedir. Fakat belirttiğimiz üzere bu koyulan üst sınırdır. Kadın işçi isterse, bu sürenin daha az bir kısmını da borçlanabilir.
Kadın işçi en çok üç çocuk için doğum borçlanması yapabilmektedir. Yani işçi her çocuk için en fazla 720 gün olmak üzere, 2.160 gün doğum borçlanması yapabilmektedir.
DOĞUM BORÇLANMASI TUTARLARI NE KADARDIR?
Kadın işçi 01 Ocak 2018 tarihi ile 31 Aralık 2018 tarihleri arasında doğum borçlanması yapacak olursa, ödeyeceği günlük en düşük doğum borçlanması tutarı: 21,64 TL en yüksek doğum borçlanması tutarı ise 162,30 TL olacaktır.
Böylelikle;
İlk çocuk için doğum borçlanması tutarı en düşük:15580,80 TL
İkinci çocuk için doğum borçlanması tutarı en düşük:31161,60 TL
Üçüncü çocuk için doğum borçlanması tutarı en düşük:46742,40 TL. olacaktır.
DOĞUM BORÇLANMASI BAŞVURUSU NEREYE YAPILIR?
Doğum borçlanması başvurusu kadın işçinin en son çalıştığı kurumun bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezine/Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne yapılacaktır. Kadın işçilerin borçlanma talep dilekçesini doldurmaları ve kimlik fotokopileri ile başvurmaları gerekmektedir.
Doğum borçlanması kadın işçinin işe başlama tarihini geriye çekmez yalnızca prim günü toplamında dikkate alınan bir husustur.
SONUÇ
Doğum borçlanması kadın işçinin ilk sigortalı olduğu tarihten (sigorta girişi yapıldığı tarihten) sonra doğan ve yaşayan çocuğu için yapılır. Kadın işçinin bu süre içerisinde prim yatırmamış olması gerekir. Eğer işçi adına yatırılan prim varsa; çalışılan bu süreler 2 yıldan düşülürerek, kalan süre kadar borçlanılabilir . Doğum borçlanması hakkı, işçinin ilk sigortalılık süresini geriye çekmez, yalnızca işçinin prim gün sayısını artırır.
Kadın işçi en çok 3 doğum için ve her bir doğum için en çok 2 yıl/360 gün için doğum borçlanması yapabilir.
