Son günlerde okurlarımızdan gelen sorulardan birisi de işçinin görevi dışında başka bir iş yapmaya zorlanıp zorlanamayacağı ve işçiye görev alanı dışında başka bir iş yaptırılması durumunda işçinin hak iddia edip edemeyeceği.
Bilindiği üzere işçinin görevi hizmet borcunu ifa etmek; işverenin görevi de işçiye ücret ödemektir. Tüm bunların yanında işçi ile işveren arasında karşılıklı hak ve borçların düzenlendiği bir iş sözleşmesi vardır ve iş sözleşmesi İş kanunun 8 nci maddesinde;
”İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.
…
Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak
zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. ”
En genel anlamıyla iş sözleşmesi iş yerinde bulunan genel ve özel çalışma koşullarını, ücret ve ücrete ilişkin hakların yazılı olduğu bir sözleşmedir. İşçiye verilen görev ve unvana ilişkin bilgiler de iş sözleşmesinde yer almaktadır.
İş kanunun 22 nci maddesinde ise;
”İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir. Taraflar aralarında anlaşarak çalışma koşullarını her zaman değiştirebilir. Çalışma koşullarında değişiklik geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulamaz.”
Yukarıda ifade ettiğimiz üzere; işçi ile işveren arasındaki iş ilişkisinden kaynaklanan ve işçinin iş görme borcunu yerine getirirken tabi olduğu tüm hak ve borçlar çalışma koşullarına dahildir. Yine işçi ile işveren arasında imzalanan iş sözleşmesi ya da iş sözleşmesinin eki niteliğinde olan yönetmelikte; işçinin çalışma koşullarına dair tüm bilgiler yer alır. Çalışma koşullarının en başında işçinin ne iş yapacağı gelmektedir. Yani iş sözleşmesinde işçinin hangi hizmeti ifa ederek çalışacağı yazar.
İşveren; işçiye iş sözleşmesinde geçen görev dışında başka bir görev verme talebinde bulunuyor ise yapılacak ilk şey çalışma koşullarına ait tüm bilgilerin yer aldığı iş sözleşmesine bakmaktır. İşçiye görev alanında bulunmayan bir iş yaptırılmak isteniyor ise bu durum çalışma koşullarında yapılacak esaslı bir değişikliktir. Bu yüzden mutlaka işçinin yazılı onayı alınmalıdır. Eğer iş yerinde çalışma koşulları işçi aleyhine ağırlaştırılarak işçiye başka görevler verilmek isteniyor ve işçinin bu duruma rızası yok ise işçi iş akdini haklı sebeple feshedebilir. Bu sebeple sonlandırılan iş akdinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
