Süt Parası alma hakkına kimler sahiptir? Süt parası almak için nereye başvurmak gerekir? Süt parası ödeme süresi ne kadardır? Hak düşürücü bir süre var mıdır?
Emzirme ödeneği; halk arasında söylenen şekliyle süt parası, analık sigortasından yararlanan kadın işçiye, veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması sebebiyle sigortalı erkeğe verilen bir ödenektir. Süt parası analık hakkından doğan bir diğer sosyal yardım olan doğum yardımı ile karıştırılmamalıdır. Doğum yardımı Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’nden bireylerin sahip olduğu çocuk sayısına göre alınır. Emzirme ödeneği her doğan çocuk için, doğuma bağlı ve bir kereye mahsus verilen bir haktır. 2018 yılı süt parası Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 149.00 TL olarak belirlenmiştir. Ödeneğin miktarı, her yıl Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu tarafından onaylanan tarife ile belirlenir.
Süt parasını kimlerin alacağı hususu ve süt parası alma şartları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 16. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kanunda konu şu şekilde düzenlenmiştir:
‘’ Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılardan; kendi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her çocuk için yaşaması şartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilir.
Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının;
- a) (a) bendi kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması,
- b) (b) bendi kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması, şarttır.
Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan 9 uncu maddeye göre sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere üçyüz gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından yararlanacak sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki onbeş ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.’’
Buna göre;
4A kapsamındaki sigortalılar, 4B kapsamında kendi adına ve hesabına çalışan sigortalılar bu haktan yararlanabilirler. Yani süt parası yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi işçi statüsünde çalışan sigortalıları ve kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan esnafları kapsayan bir yardımdır. 4A’ lılar için doğumdan önceki bir yıl içerisinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmalı, 4B’liler için ise doğumdan önceki bir yıl içerisinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi yatırılmış, bunun yanında prime ilişkin tüm borçların ödenmiş olması, emzirme ödeneğine hak kazanabilmek için asli unsurlardır.
Süt parası almak için diğer şartlar ise doğan çocuğun veya çocukların yaşamalarıdır. Aynı zamanda doğum yapan sigortasız eş sebebiyle süt parasına hak kazanan sigortalı erkek ile kadın arasında resmi evlilik bağı olması gerekmektedir. Resmi evlilik tarihi mutlaka doğumdan önceki bir tarihte olmalıdır.
SÜT PARASI ALMAK İÇİN BAŞVURU ŞART MI?
Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalıların bu ödeneği almaları için kuruma talep dilekçesi ibraz etme şartı kaldırılmıştır. Emzirme ödeneği artık doğrudan kimlik bildirim sistemi tarafından tespit yapılarak verilmektedir. Doğum yapan sigortalı eşin veya doğum yapan sigortalının bilgileri doğumdan sonra hastane tarafından E-SGK sistemine girilerek herhangi bir talebe gerek kalmadan emzirme ödeneği Ziraat Bankası hesabına otomatik yatmaktadır. Sistemde bir sorun olması veya yardımın otomatik yatırılmadığı hallerde, çocuğun ve hak sahibinin kimliği, talep dilekçesi, doğum raporu, evlilik cüzdanının fotokopisi, bebeğin doğum tarihi itibariyle sigortalıya ait 120 gün hizmet süresi bulunduğunu gösterir vizitesi gibi belgeleri Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlükleri tarafından ibraz edilecek formun doldurulması karşılığında emzirme ödeneğine hak kazanılacaktır.
Süt parası için hak düşürücü süre 5 yıldır. 5 yıl içerisinde alınmayan emzirme ödeneği Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından geri alınır.
