Genel, bölgesel veya sektörel ekonomik daralma durumunda ya da yangın, deprem gibi zorlayıcı sebepler sonucunda devreye sokulan Kısa Çalışma Ödeneği, işçileri korumaya yönelik bir tedbirdir. Bu tedbir kapsamında ekonomik faaliyetin kısmen veya tamamen, en az 4 hafta süre ile durması halinde çalışanların maaşlarının Kısa Çalışma Ödeneği olarak İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanması düzenlenmiştir. 3 ay olarak öngörülen bu süre, Cumhurbaşkanı tarafından 6 aya kadar uzatılabilmektedir.  İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğine hak kazanabilmesi için İşsizlik Maaşına hak kazanma koşullarını karşılaması gerekir.

Kısa Çalışma Ödeneği, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanunun Ek 2 Maddesi’ndeki çerçeve, şu şekilde çizilmiştir.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.

Bu Kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir. Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgili kurum ve kuruluşların da görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir.

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesine göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.

Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlara ait sigorta primlerinin aktarılması ve sağlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkin işlemler 5510 sayılı Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür.

Zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve aynı Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.

Bu maddede yer alan kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Kısa Çalışma Ödeneğine ilişkin usul ve esaslar ise Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkındaki Yönetmelikle düzenlenmiştir. Buna göre kısa çalışma uygulaması bakımından genel ekonomik kriz, ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlardır.

Bölgesel kriz ise ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlardır.

Sektörel krizi de, ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsılması olarak tanımlamak mümkündür.

Kısa çalışma uygulaması, ekonomik daralmanın yanı sıra zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması durumunda da geçerlidir. Zorlayıcı sebep, işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri durumlardır.

Kısa Çalışma kapsamında işçilere; 

• Kısa Çalışma Ödeneği verilir,
• Genel Sağlık Sigortası primleri ödenir

İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden yararlanabilmesi İçin;

• İşverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması,
• İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, İşsizlik Maaşına hak kazanmış olması
• Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması gerekmektedir.

İŞVEREN KISA ÇALIŞMA TALEBİNDE NASIL BULUNUR?

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını talep eden işveren, Türkiye İŞ Kurumu’na ve varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya yazılı bildirimde bulunur.

İşveren bildiriminde;

a) Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin işyerine etkilerini ve zorlayıcı sebebin ne olduğunu,

b) İşyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikayı ve sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını,

c) Varsa iddiasını kanıtlayıcı somut belgeleri belirtmek zorundadır.

İnceleme esnasında; kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren liste, işveren tarafından Kurumca belirlenen formatta hazırlanarak, manyetik ve yazılı ortamda Kurum yetkilisine teslim edilir.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel krizin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, Türkiye İş Kurumu Yönetim Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanır. Zorlayıcı sebeplerden dolayı yapılan başvurular için Yönetim Kurulu Kararı aranmaz.

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerden dolayı işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğunun yapılan inceleme sonucu tespit edilmesi halinde durum işverene bildirilir.

İşveren de durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN SÜRESİ VE MİKTARI NE KADARDIR?

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. Kısa çalışma ödeneği, işçinin kendisine, aylık olarak her ayın sonunda ödenir.

Aşağıda 2019 yılı için aylık kısa çalışma ödeneği hesabı verilmiştir.  

• Kısa çalışma ödeneğinin süresi 3 ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır. Bu süre Cumhurbaşkanı tarafından 6 aya kadar uzatılabilmektedir.
•  Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için aylık olarak verilir.
• Kısa çalışma ödemeleri, bu uygulamadan yararlanan kişinin işsiz kalması durumunda, hak edilen işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir.
• İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için genel sağlık sigortası primleri ödenmektedir. Söz konusu dönemde kısa ve uzun vadeli sigorta primleri aktarılmaz.

İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Türkiye İş Kurumu’na bildirir. Ayrıca varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya ve işçilere 6 işgünü önceden yazılı olarak bildirmesi zorunludur.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NE ZAMAN KESİLİR?

Kısa Çalışma Ödeneği, işçinin işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde kesilir. Ayrıca geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle Kısa Çalışma Ödeneği kesilir.

SONUÇ

Kısa Çalışma Ödeneği, hem işçi hem de işveren için bir güvence uygulamasıdır. Ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması durumunda sigorta görevi yapan bu uygulama, işverenin çalışma sürelerini azaltması ya da geçici olarak durması halinde işçinin çalışamadığı süredeki maaşının, belirli şartlar çerçevesinde devlet tarafından ödenmesini kapsamaktadır. Kısa çalışma ödeneği mekanizması, ekonomik kriz sebebiyle işçinin işten çıkarılmasını veya ücretsiz izne gönderilmesini engellemek için geliştirilmiştir. İşsizlik Fonu kaynakları, işçinin işten çıkarılmasından önce devreye sokularak olası bir işten çıkarmanın önüne geçilmektedir. Böylece işçi, işsiz kalmanın olası sonuçlarından korunmaktadır. İşveren açısındansa üretimin durduğu dönemde istihdam maliyetlerinin işverene yüklenmesi önlenmekte, işverenin işçi çıkarma yoluna gitmesi engellenmektedir.

Etiketler: işçi, İşçi ne kadar Kısa Çalışma Ödeneği alır?, Kısa Çalışma Ödeneği alabilmek için ne yapmalıdır?, Kısa Çalışma Ödeneği nedir?