Türkiye’de işsizlerin en önemli sorunlarından biri de işsizlik maaş alabilme şartlarının katılığıdır.
İşsiz kalan birinin maaş alabilmesi için, adına son 3 yıl içinde en az 600 gün sigorta primi ödenmiş olması ve bunun son 120 gününün kesintisiz olması gerekmektedir.
Ayrıca kişinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmış olması şarttır. Yani ancak işveren, hakli bir sebebe dayanmaksızın işçiyi işten çıkarırsa işsizlik maaşı söz konusudur. Eğer işçi istifa ederse veya işveren, 4857 sayılı Kanun’da öngörülen ‘haklı fesih’ sebeplerinden birine dayanarak işçiyi işten çıkarırsa işsizlik maaşından bahsedilemez.
Günlük hayatta, özellikle son 120 gün şartı işsiz kalan kişilerin işsizlik maaşı alabilmesini zorlaştırmaktadır. Bu konuda, 17 Ocak 2019 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nda görüşülerek yasalaşan ‘Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve KHK’lerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ ile düzenleme yapılmıştır.
Bu düzenleme ile işsizlik ödeneğinden yararlanmak için ‘son 120 gün prim ödeme şartı’ esnetildi. Son 120 gün kesintisiz çalışma şartı yerine, ‘son 120 gün hizmet akdine tabi’ olarak çalışmak şartı getirildi. Böylece, son 120 günde hizmet akdi devam etmesine rağmen çeşitli nedenlerle devamsızlık hallerinde işsizlik maaşı alamama riski ortadan kalkmış oldu.
Yasal düzenleme sonrası İŞKUR’dan da şu açıklama geldi:
“18 Ocak 2019 tarihi ve sonrasında yapılan fesihler için, son 120 günlük dönemde aynı işverenle olup olmadığına bakılmaksızın hizmet akdine tabi olunması, Kanunda yer alan diğer şartların da taşınması halinde, işsizlik ödeneğine hak kazanmak için yeterli kabul edildi.”
Sonuç olarak; son 120 günde hizmet akti devam eden işçi, herhangi bir sebeple işe devamsızlığı ve buna bağlı olarak eksik günü olsa da işsizlik maaşı alabilecektir. Ancak bu düzenleme, işsizlik maaşı alabilme şartlarında esaslı bir değişiklik değildir. Nüans bir düzenlemedir. Dolayısıyla etkileyeceği kişi sayısı da sınırlı kalacaktır. Türkiye’de işsizlik maaşı alınabilmesini kolaylaştırmaya dönük daha esaslı düzenlemeler yapılmalıdır.
İŞSİZLİK MAAŞI NASIL HESAPLANIR?
2019 yılı için aylık işsizlik ödeneği hesabı
Son 4 Aylık Prime Esas Kazançların Aylık Ortalaması | Hesaplanan İşsizlik Ödeneği Miktarı | Damga Vergisi | Ödenecek İşsizlik Ödeneği Miktarı | |
Son 4 Ay Asgari Ücretle Çalışan | 2.558,40 | 1.023,36 | 7,77 | 1.015,59 |
Son 4 Ay 3.500 TL ile Çalışan | 3.500,00 | 1.400,00 | 10,63 | 1.389,37 |
Son Ay 6.000 TL ile Çalışan | 6.000,00 | 2.046,72 (*) | 15,53 | 2.031,19 |
(*) Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemeyeceği için işsize ödenecek aylık işsizlik ödeneği bu şekilde hesaplanmıştır. 2019 yılında brüt asgari ücret 2.558,40 TL’dir. |
Özetle; 2019 yılı için en düşük işsizlik maaşı 1.015 TL, en yüksek işsizlik maaşı ise 2.031 TL’dir.
İŞSİZLİK MAAŞINDAN YARARLANMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
- Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak,
- Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak,
- Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
- Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak,
İŞSİZLİK MAAŞI ALANLAR HANGİ HİZMETLERDEN FAYDALANIR?
- İşsizlik Ödeneği
- Genel Sağlık Sigortası Primleri
- Yeni bir iş bulma
- Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi
İŞSİZLİK MAAŞININ SÜRESİ NE KADARDIR?
Kanunda yer alan diğer şartları taşınması kaydıyla hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;
- 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
- 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
- 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.
İŞSİZLİK MAAŞINDAN HANGİ KESİNTİLER YAPILABİLİR?
İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi değildir. Nafaka borçları dışında haciz ve başkasına devredilemez.
İŞSİZLİK MAAŞI NASIL ÖDENİR?
İşsizlik ödeneği başvuruları izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılır. İşsizlik ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak işsizin kendisine ödenir. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir. Sigortalı işsizler, TC Kimlik Numaralı Nüfus Cüzdanı ile birlikte her hangi bir PTT şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabilirler.
İŞSİZLİK MAAŞI ALANLAR SAĞLIK HİZMETİNDEN YARARLANIR MI?
İşsizlik ödeneği alanlar genel sağlık sigortası kapsamında olup, işsizlik ödeneği ödenen günler için, ilgililer adına genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonundan yatırılmaktadır. Ödenek alanların bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir.
Sadece genel sağlık sigortası primleri yatırıldığı için işsizlik maaşı alınan süre, emeklilik yönünden dikkate alınmaz.
SÜRESİ DOLMADAN İŞSİZLİK MAAŞI KESİLENLER YENİDEN MAAŞ ALABİLİR Mİ?
Ödenekten yararlanırken, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi doldurulmadan tekrar işe girilmesi ve işsizlik ödeneğinden yararlanmak için gerekli olan şartları yerine getiremeden yeniden işsiz kalınması halinde daha önceden hak edilen işsizlik ödeneği süresi dolduruluncaya kadar ödenekten yararlanılabilinir.