Yıllık ücretli izin, işçilerin en önemli sosyal haklarından biridir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesinde, işçinin yıllık izne hak kazanabilmesi için deneme süresi de dâhil en az 1 yıl çalışması gerektiği belirtilmiştir.
Anayasal bir dinlenme hakkı olan yıllık izinden vazgeçilemez. İşverenin de kullandırılmaması mümkün değildir. Yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshi şarttır. Bu noktada, sözleşmenin sona erme şeklinin veya haklı nedene dayanıp dayanmadığının önemi yoktur. Yıllık izinlerin kullandırıldığı noktasında ispat yükü işverene aittir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile kanıtlamalıdır.
Yıllık izinle konusunda işverene yüklenen bir başka sorumluluk da İzin Kurulu oluşturulmasıdır. İzin Kurulu’nun oluşturulması, Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’ne göre işçi sayısı 100’den fazla olan iş yerlerinde zorunludur.
İzin Kurulu’nun işveren veya işveren vekilini temsilen bir, işçileri temsilen iki kişi olmak üzere toplam üç kişiden oluşması gerekiyor. Yapılacak toplantılarda kurula işveren temsilcisi başkanlık eder. Kurulun başkanı dışında kalan işçi üyeleri ve yedekleri iş yerinde varsa, iş yeri sendika temsilcileri tarafından seçilir.
Sendika temsilcileri seçilmemiş iş yerinde, İzin Kurulunun işçi üyeleri ve yedekleri, o iş yerindeki işçilerin yarıdan bir fazlasının katılacağı bir toplantıda açık oyla seçilir. İzin Kurulu Başkanı ile üye ve yedekleri iş yerinde işveren tarafından ilan edilir. Asil üyelerin yokluğunda yedeklerin biri başkanın çağrısı üzerine toplantıya katılır.
Herhangi bir nedenle eksilen üye ve yedekler aynı şekilde tamamlanır. İzin Kurulu üyelerinin seçimi 2 yılda bir yapılır. Yeni izin kurulu üyeleri seçilinceye kadar eski kurul üyeleri görevine devam eder.
İzin Kurulu’nun çalışmaları için gerekli yer, eleman, araç ve gereçler işveren tarafından sağlanır.
İzin Kurulu’nun görev ve yetkileri şunlardır:
- İşçiler tarafından verilip işveren veya işveren vekili tarafından İzin Kuruluna iletilen izin isteklerine göre hazırlayacağı izin çizelgelerini işverenin onayına sunmak,
- İzin çizelgelerini; işçilerin kıdemlerini, izni belirli bir dönemde kullanmak bakımından içinde bulundukları zorunluluk veya engellerini, işin aksamadan yürütülmesini ve işçi sayısını göz önünde bulundurarak hazırlamak,
- İşçilerin yıllık izin hakları ile ilgili dilek ve şikayetlerini inceleyerek sonucunu işverene ve ilgili işçiye bildirmek,
- Her yıl ücretli izinlerin daha yararlı geçirilebilmesi için kamplar ve geziler düzenlemek, bu konuda alınması mümkün olan tedbirleri araştırmak ve işverene tekliflerde bulunmak.
İzin Kurulu’nca hazırlanıp ilan edilecek çizelgede işçinin;
- Adı soyadı,
- Sicil numarası,
- İşe giriş tarihi,
- Yıllık izne hak kazandığı tarih,
- İş yerindeki çalışma süresi,
- İzin günleri sayısı,
- Yol izni günleri sayısı,
- İznin başlama tarihi,
- İznin sona ereceği tarih unsurlarının yer alması gereklidir.
İzin Kurulu kendisine yüklenen görevleri yerine getirmek üzere yıllık izin çizelgelerinin hazırlanması sırasında ve gerektikçe başkanın çağrısı ile iş saatleri içerisinde toplanır. Toplantılarda alınan kararlar ve yapılan işler İzin Kurulu karar defterine yazılarak imzalanır.
İşçi sayısı yüzden az olan iş yerlerinde; İzin Kurulu’nun görevleri, işveren veya işveren vekili veya bunların görevlendireceği bir kişi ile işçilerin kendi aralarında seçecekleri bir temsilci tarafından yerine getirilir.
