İşçinin günlük mesaisi sırasında kesintisiz olarak hiç ara vermeden çalışması beklenemez.
Çalışanların gün içinde, yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlar sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı vardır. İşçilerin bu ihtiyaçlarını karşılamak için kullandıkları sürelere İş Hukukunda, ara dinlenme süreleri denilmektedir.
Ara dinlenme, 4857 sayılı İş Kanununun 68. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre ara dinlenme süresi, günlük çalışma süresine göre kademeli bir şekilde belirlenmiştir.
- 4 saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalarda ara dinlenmesi en az 15 dakika,
- 4 saatten fazla ve 7,5 saatten az çalışmalar için en az yarım saat,
- 7,5 saati aşan çalışmalar bakımından ise en az 1 saat ara dinlenmesi verilmelidir.
Ancak uygulamada 7,5 saatlik çalışma süresinin çok fazla aşıldığı günlük çalışma sürelerine de rastlanılmaktadır.
Peki 11 saati aşan çalışmalarda ara dinleme süresi ne kadar olmalıdır?
Yargıtay içtihatları; İş Kanunu’nun 63. maddesi hükmüne göre günlük çalışma süresi 11 saati aşamayacağından, 68. Maddenin belirlediği 7,5 saati aşan çalışmalar yönünden en az 1 saatlik ara dinlenmesi süresinin, günlük en çok 11 saate kadar olan çalışmalarla ilgili olduğu kabul edilmelidir. Başka bir anlatımla günde 11 saate kadar olan (on bir saat dahil) çalışmalar için ara dinlenmesi en az 1 saat, 11 saatten fazla çalışmalarda ise en az 1,5 saat olarak verilmelidir. (9. Hukuk Dairesi 2014/24255 E., 2016/354 K.)
İşçi, ara dinlenme saatinde tamamen serbesttir. Bu süreyi iş yeri içinde ya da dışında geçirebilir. İş yerinde geçirmesi ve bu süre içinde çalışmaya devam etmesi durumunda ara dinlenmesi verilmemiş sayılır. Ancak işçi iş yerinde kalsa bile, ara dinlenmesi süresini serbestçe kullanabilir, bu süre içinde çalışmaya zorlanamaz.
ARA DİNLENME İÇİN ÜCRET ÖDENİR Mİ?
Ara dinlenmelerle ilgili pek çok husus, Yargıtay içtihatlarıyla açıklığa kavuşturulmuştur.
Buna göre; ara dinlenme için ücret ödenmesi gerekmez. Ara dinlenme süreleri kural olarak aralıksız kullandırılır. Ara dinlenmesinin kullandırılması zorunlu ise de bunun kullanılacağı zamanı belirlemek işverenin yönetim hakkıyla ilgilidir. İşçilerin tamamı aynı anda ara dinlenme zamanını kullanılabileceği gibi, belli bir plan dahilinde sırayla kullanmaları da mümkündür. Ancak ara dinlenme süresinin, işe (ara dinlenme süresi kadar) geç başlama veya aynı süreyle erken bırakma şeklinde kullandırılması doğru olmaz. Ara dinlenme süresinin günlük çalışma içinde belli bir zamanda amaca uygun şekilde kullandırılması gerekir. (Yargıtay 9.HD. 17.11.2008 gün 2007/35281 E, 2008/30985 K.)
Yargıtay özetle, işçinin ara dinlenme süresini, mesaiye geç gelme ya da erken çıkma şeklinde kullanamayacağına karar vermiştir.
