Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), birden fazla iş yerinde sigortalı olarak çalışan kişinin adına yatan primleri, prime esas kazancın üst sınırını aşması durumunda iade etmektedir.
Bu husus, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82. Maddesi ile düzenlemiştir.
Buna göre; işçinin birden fazla işte çalışması nedeniyle SGK’ya ödenen primlerinin toplamı, prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya geri ödenir.
Bu ödemenin nasıl yapılacağı ve prim iadesinin ne kadar olacağı gibi hususlar, SGK’nın 2020/20 sayılı Genelgesi’nde örneklerle açıklığa kavuşturuldu.
İşçinin birden fazla işte çalışması nedeniyle SGK’ya ödenen toplam primlerinin PEK tutarını aşan kısmının, işçi hissesine düşen payı iade edilir. Tavanı aşan kazançların iadesi sırasında işveren hissesine ait primlerin iadesi söz konusu olmaz. Sigortalı hissesine isabet eden tutarlar için kanuni faiz de ödenmez.
Tavanı aşan kazançlarının iadesi hususunda talepte bulunmuş sigortalılara; tavanı aşan kazancının; % 14 oranındaki sigorta priminin (% 9 MYÖ Primi ve % 5 GSS Primi) ve % 1 oranında işsizlik sigortası priminin iadesi yapılır.
SGK'nın 2020/20 sayılı Genelgesine ulaşmasına için tıklayınız
Genelge’nin ilgili bölümü şu şekilde:
“Prime esas kazancın üst sınırını aşan primlerin iade işlemleri
Bilindiği üzere Kanunun 82 nci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Sigortalıların bu Kanunun 53 üncü maddesine göre belirlenen aynı sigortalılık haline tâbi olacak şekilde birden fazla işte çalışması nedeniyle Kuruma ödenen primler toplamı, bu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenir. Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmez.” hükmü yer almaktadır.
Bu doğrultuda sigortalıların Kuruma bildirilecek sigorta primine esas kazanç tutarı, prime esas kazanç altı sınırının 7,5 katını aşmayacaktır. Söz konusu 7,5 kat sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçiler için günlük prime esas kazanç üst sınırı, günlük asgari ücretin 3 katı olarak uygulanacaktır.
Örnek 1: (A) sigortalısının 2017 yılı Mart ayında prim gün sayısı 30 olmuş ve 14.000,00 TL ücrete hak kazanmıştır.
2017 yılında günlük asgari ücretin alt sınırı 59,25 TL Günlük kazanç üst sınırı: 59,25 TL x 7,5 :444,38 TL olacaktır.
Aylık kazanç üst sınırı: 444,38 TL x 30 : 13,331.40 TL ilgili sigortalı için 2017 yılı Mart ayı için Kuruma bildirilecek prime esas kazanç tutarının üst sınır olacaktır.
Diğer yandan bilindiği üzere e-Bildirgede sigortalıların gün ve kazançları bildirilirken prime esas kazanç üst sınırının üstünde bildirim yapılmasına izin verilmemektedir.
Ancak gerek part-tıme çalışmaları nedeniyle, gerekse aynı sürelerde birden fazla işyerindeki çalışmaları nedeniyle, aynı ayda birden fazla işyerinde çalışan ve birden fazla işyerinden bildirilen sigortalıların prime esas kazançlarının toplamı prime esas kazanç üst sınırını (tavanı) zaman zaman aşabilmektedir.
Örnek 2: (A) sigortalısı 2017 yılı Ocak ayında (B) işyerinde 20 gün çalışmış ve 7.000,00 TL (C) işyerinde ise 30 gün çalışmış ve 8.000,00 TL ücrete hak kazanmıştır.
Söz konusu sigortalının prim gün sayısı her ne kadar 50 olsa da 30 gün olarak kabul edilecek olup bu durumda sigortalının, ay içindeki 30 güne karşılık gelen toplam kazancı; 8.000,00 TL + 7,000,00 TL = 15.000,00 TL 30 günlük üst sınırı (13.331,40 TL’yi) aşmış olacaktır. Kanunun yukarıda yer alan hükmü doğrultusunda sigortalıların birden fazla işte çalışması nedeniyle Kuruma ödenen primler toplamının, prime esas kazanç üst sınırını aşması halinde, aşan kısım iade edilebilecek olup söz konusu iade işlemi sigortalının talebi halinde yapılacaktır.
Örnek 3: 2017 yılı Ocak ayında (A) işyerinden 20 gün 5.500,00 TL (B) işyerinden 20 gün 8.500,00 TL bildirim yapılmış bir sigortalının 14.000,00 TL- 13.331,40 TL : 668.60 TL’ye isabet eden sigortalı hissesinin iadesi için SGK’ya müracaat etmesi gerekir.
Öte yandan prime esas kazanç üst sınırı aşan kazancı bulunan sigortalıların, üst sınırı aşan kazançların iadesi hususunda talepte bulunmaları halinde, iade en geç talep tarihini izleyen ayın sonuna kadar yapılacaktır.
Ayrıca tavanı aşan kazançların iadesi sırasında işveren hissesine ait primlerin iadesi söz konusu olmadığı gibi, sigortalı hissesine isabet eden tutarlar için kanuni faiz de ödenmeyecektir. Tavanı aşan kazançlarının iadesi hususunda talepte bulunmuş sigortalılara; tavanı aşan kazancının; % 14 oranındaki sigorta priminin (% 9 MYÖ Primi ve % 5 GSS Primi) ve % 1 oranında işsizlik sigortası priminin iadesi yapılacaktır.
Öte yandan Sosyal Güvenlik Destek Primi kapsamında çalışan sigortalıların tavan aşan kazançlarının iadesi hususunda talepte bulunmuş olması halinde ; tavanı aşan kazancının; % 7,5 oranındaki prim tutarı iade edilecektir.
Örnek 4 : 2017 yılı Ocak ayında (A) işyerinden 20 gün 5.500,00 TL (B) işyerinden 20 gün 8.500,00 TL bildirim yapılmış bir sigortalının, toplam spek tutarı olan 14.000,00 TLspek 13.331,40 TL = 668.60 TL’ye isabet eden sigortalı hissesinin iadesi için 668,60 TL’ye isabet eden sigortalı hissesinin iadesi için SGK’ya müracaat etmesi halinde kendisine ; 668,60 TL x 15/100: 100,29 TL iade yapılacaktır.
Aynı ayda birden fazla işyerinde çalışan ve prime esas kazançlarının toplamı prime esas kazanç üst sınırını (tavanı) aşan sigortalılara ilişkin işyerlerinin birden fazla ünite bölgesinde olması halinde iade başvurusu müracaat edilen ünite tarafından yapılacak, muhasebe işlemleri Kurumunun ilgili birimleri arasında yazışma yapılarak sonuçlandırılacaktır.
Öte yandan aynı ayda birden fazla işyerinde çalışan ve prime esas kazançlarının toplamı prime esas kazanç üst sınırını (tavanı) aşan sigortalılara ilişkin işyerlerinin birden fazla ilde bulunması halinde de iade başvurusunun gereği müracaat edilen ünite tarafından yapılacak olmakla birlikte , farklı illerdeki aynı ayda birden fazla hizmetin olması durumunda bu hizmetlerin doğruluğunun araştırılması gerekecek ve bu hizmetler doğruluklarının incelenmesi amacıyla Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarına intikal ettirilecektir.
Diğer yandan aynı ayda birden fazla işyerinde çalışan ve prime esas kazançlarının toplamı prime esas kazanç üst sınırını (tavanı) aşan sigortalılara ilişkin işyerlerinin birden fazla ilde bulunması halinde yapılacak prim iade işlemlerinde mükerrer prim iadesinin önlenmesi amacıyla diğer illerle mutlaka yazışma yapılarak işlemler sürdürülecektir.”
