Milyonlarca çalışan, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) emekli olma hayaliyle prim ödemektedir. Ancak emeklilik için; yaş, prim günü ve sigortalılık süresinden oluşan 3 şartın aynı anda gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu koşullardan birinin eksik olması durumunda çalışanların emekli olması mümkün olmamaktadır.
Genellikle çalışanların prim gününü tamamladığı halde yaştan dolayı emekli olmadığı bilinmekte, bu durumdakilere de Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) denilmektedir.
Ancak bu durumun tersi de söz konusudur. Emeklilik için gerekli olan yaşını dolduran kişiler, yeterli prim gününe sahip olmadıkları için emekli olamamaktadır.
Örneğin 60 yaşına gelen kişi, emeklilik için gerekli olan 5400 gün prim günü yerine 3200 gün prime sahip olabilmekte, bu durumda da primi yetmediği için emekli olamamaktadır.
İşte bu kişilere, SGK önemli bir hak tanımaktadır.
Sosyal güvenlik mevzuatında ‘Yaşlılık Toptan Ödemesi’ olarak bilinen uygulama ile emeklilik için gerekli yaş şartını doldurduğu halde prim ödeme gün sayısı tamamlayamadığı için emekli olamayan işçi, memur ve Bağ Kurlulara, o güne kadar ödediği primler geri verilmektedir.
Bu işleme de Yaşlılık Toptan Ödemesi denilmektedir.
Yaşlılık Toptan Ödemesi;
- Çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan,
- Kanunda belirtilen yaş şartını (kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş) doldurduğu halde emekli maaşı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalılara yapılır.
Peki Yaşlılık Toptan Ödemesini alabilmek için ne yapmak gerekir?
Hizmet akdi ile çalışan sigortalılar (SSK’lılar) ve kamu görevlileri (memurlar) çalıştığı işten ayrıldıktan sonra, Talep belgesiyle birlikte bağlı bulundukları SGK il müdürlüğüne başvurmaları gerekir.
Köy ve mahalle muhtarları ile kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar (Bağ Kurlular) ise işyerini kapattıktan sonra Talep belgesiyle bağlı bulundukları il müdürlüğüne başvurmaları gerekir.
Bu başvuruların ardından SGK tarafından gerekli inceleme yapılarak, başvuran kişilerin Yaşlılık Toptan Ödemesi için gerekli şartları taşıdıkları tespit edilirse; adlarına ödenen SGK primleri, güncel tutar üzerinden kendilerine iade edilecektir.
Ancak Kısa Vadeli Sigorta kolları (İş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık, sigortaları) ile Genel Sağlık Sigortası primleri Yaşlılık Toptan Ödemesi yoluyla ödenmez. Sigortalıya, emeklilik için yatırdığı sigorta primleri geri ödenir.
Ayrıca sigortalının, varsa hizmet borçlanmaları ile isteğe bağlı sigorta primleri de Yaşlılık Toptan Ödemesine dahil edilerek hak sahiplerine iade edilir.
Böylece kişi, adına ödenen primleri güncel tutar üzerinden geri alarak emeklilik sisteminin dışına çıkmış olur. Sigortalı vefat etmişse, geride kalan hak sahipleri de Yaşlılık Toptan Ödemesi imkânından yararlanabilir.
TOPTAN ÖDEME ALAN KİŞİ, TEKRAR EMEKLİLİK SİSTEMİNE DAHİL OLABİLİR Mİ?
Yaşlılık Toptan Ödemesi alan kişi, yeniden emeklilik sistemine dahil olmak isterse, yazılı başvuru ile aldığı toptan ödemeyi güncel tutar üzerinden SGK’ya geri yatırıp hizmetlerini ihya ettirebilir. Böylece yeniden emeklilik sisteminin içine girmiş olur. Prim gün sayısını ve sigortalılık süresini tamamlaması halinde emekli olabilir.
Yaşlılık toptan ödemesi, 5510 Sayılı Kanunun 31. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:
4 üncü maddenin birinci fıkrasının; (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre ilk defa (c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan, herhangi bir nedenle çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan ve yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malûllük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında ise kendi adına bildirilen, (b) bendi kapsamında ise ödediği malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarı, primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilir.
Bu Kanuna göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden bu Kanuna tabi olarak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarın ilgiliye tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilerek bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınır.
