Bilindiği gibi Nakdi Ücret Desteği, ilk kez Covid-19 salgınıyla birlikte Sosyal Güvenlik Mevzuatına dahil olan bir uygulamadır.
Yapılan yasal düzenlemeyle Covid-19 salgını döneminde Kısa Çalışma Ödeneği almak için gerekli prim gün sayısını karşılayamayan kişilere, işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılmaları ya da işsiz kalmaları durumunda İşsizlik Fonu’ndan ödeme yapılması kararlaştırılmış ve ödemeye Nakdi Ücret Desteği ismi verilmiştir.
Peki Nakdi Ücret Desteğinde nelere dikkat edilmelidir?
1- Nakdi Ücret Desteği nedir?
Koronavirüs (Covid-19) salgınının ekonomik ve sosyal hayata etkilerinin azaltılması amacıyla, 4447 sayılı Kanunun geçici 24 üncü maddesi kapsamındaki kişilere ücretsiz izne çıkarıldıkları veya işsiz kaldıkları dönem için İşsizlik Sigortası Fonundan ve İŞKUR tarafından yapılan ödemedir.
2- Nakdi Ücret Desteğinin amacı nedir?
Nakdi Ücret Desteği uygulamasının amacı, Koronavirüs (Covid-19) salgınının ekonomik ve sosyal hayata etkilerinin azaltılmasıdır. Nakdi Ücret Desteği yoluyla, gerekli prim ödeme koşullarını taşımadığı için işsizlik ödeneği alamayan vatandaşlarımıza ve ücretsiz izin sürecindeki vatandaşlarımıza gelir desteği sağlanmaktadır. Bu sayede, istihdamın korunarak, işsizliğin önlenmesi amaçlanmaktadır.
3- Nakdi Ücret Desteğinden kimler faydalanabilir?
17/4/2020 tarihi itibarıyla, iş sözleşmesinin bulunduğu işveren tarafından 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun geçici 10 uncu maddesi uyarınca ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar kapsam dâhilindedir.
4- Nakdi Ücret Desteğinden ne kadar süreyle yararlanılabilir?
Nakdi ücret desteği, ilgililerin Kanunda sayılan diğer şartları taşımaları halinde;
- 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi kapsamında ücretsiz izne ayrılanlar için, 17/4/2020-17/7/2020 tarihleri arasında ücretsiz izinli olunan süreyi,
- 15/3/2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve yine aynı Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler için, 17/4/2020-17/7/2020 tarihleri arasında işsiz olarak geçen süreyi kapsar.
4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak sürenin Cumhurbaşkanımız tarafından uzatılması halinde, nakdi ücret desteği de aynı süre için uzatılacaktır.
5- Ücretsiz izne ayrılan işçiler için nakdi ücret desteğine hak kazanma koşulları nelerdir?
İşçinin;
- 17/4/2020 tarihi itibarıyla iş sözleşmesinin bulunduğu işveren tarafından 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca ücretsiz izne ayrılmak,
- Kısa çalışma ödeneğinden yararlanmamak,
- Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak,
- İşsizlik sigortası kapsamında çalışıyor olmak (SGK’ya 01, 04, 05, 06, 12, 14, 20, 29, 32, 35, 39, 52, 53, 54 veya 55 nolu belge türlerinden bildirilmiş olmak) koşullarını birlikte taşıması gerekir.
6- İşsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler için nakdi ücret desteğine hak kazanma koşulları ne nelerdir?
- 15/3/2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilmiş olmak,
- Hak etme koşullarını taşımama nedeniyle işsizlik ödeneğinden yararlanamamak,
- Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı
7- Nakdi Ücret Desteğine müracaat nereye ve kimler tarafından yapılır?
- Ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler için nakdi ücret desteği başvuruları “https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi” internet adresinden işveren tarafından yapılır.
- İşsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler için;
- 15/03/2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshi nedeniyle İŞKUR’a yapılmış işsizlik ödeneği başvurusu bulunup, ödeneğe hak kazanamayan işsizlerin, ayrıca başvuru yapılmasına gerek bulunmaksızın nakdi ücret desteği ödemeleri İŞKUR tarafından re’sen gerçekleştirilir.
- 15/03/2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshi nedeniyle İŞKUR’a yapılmış işsizlik ödeneği başvurusu bulunmayan işsizlerin, “https://esube.iskur.gov.tr/” internet adresinden veya e-Devletten işsizlik ödeneği başvurusunda bulunması
8- Ücretsiz izne ayrılan işçiler için işverenin SGK’ya yapacağı bildirim süresi nedir?
Nakdi ücret desteğinden yararlanılabilmesi için ücretsiz izne ayrılan işçilere ilişkin ilgili ayda ücretsiz izne çıkarılan kişi ve gün sayısı bildirimleri, aylık olarak, “https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi” internet adresinden ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar işverenlerce yapılır.
9- İşverenin, ücretsiz izne ayırdığı işçiler için SGK’ya yapacağı bildirimde gerekli bilgiler ile eksik gün gerekçesi ne olmalıdır?
İşverenler, Nakdi Ücret Desteğinin uygulama süresi kapsamında, ilgili ayda işçinin ücretsiz izne ayrıldığı gün sayısını, işçinin TC Kimlik Numarasını, işçinin IBAN numarasını ve cep telefonu bilgilerini “https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi” üzerinden bildirmelidir.
Bu şekilde bildirimi yapılan işçiler için ilgili aya ait Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde eksik gün nedeninin, “28-Pandemi Ücretsiz İzin” olarak seçilmesi gerekmektedir.
10- Nakdi Ücret Desteğinden yararlanabilmek için kısa çalışma uygulamasına başvuru şartı var mıdır?
İşverenlerin, nakdi ücret desteğinden yararlanılabilmesi için kısa çalışma uygulamasına başvuru şartı bulunmamaktadır. Ancak, kısa çalışma ödeneği tutarı, nakdi ücret desteğinden daha yüksek olduğu için, işyerinde çalışma süresini en az 1/3 oranında azaltan veya faaliyetini en az dört hafta süreyle durduran işverenlerin kısa çalışmaya başvurması işçilerimizin lehine olacaktır. İşyerinde çalışma süresi en az 1/3 oranında azalmayan veya en az dört hafta süreyle faaliyeti durmayan işverenler nakdi ücret desteğine başvurabilirler.
11- Kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayan işçiler için işverenin yapacağı bildirimde gerekli bilgiler ile eksik gün gerekçesi ne olmalıdır?
Kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanlar için Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde bildirilmiş olan “18-Kısa Çalışma Ödeneği” gerekçesinin ikinci fıkradaki süreler içerisinde “28-Pandemi Ücretsiz İzin” olarak güncellenmesi gerekmektedir. Ayrıca işverenlerin “https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi” internet adresinden ücretsiz izin bildiriminde bulunmalıdır.
12- Ücretsiz izin bilgilerine ilişkin işverenler tarafından yapılan başvuru ve güncelleme işlemleri için bir süre sınırı var mıdır?
4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi kapsamında verilen ücretsiz izin bilgilerine ilişkin işverenler tarafından yapılan başvuru ve güncelleme işlemleri, ücretsiz iznin uygulandığı ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK’ya bildirilmelidir.
Ancak bu şekilde uygulamanın yürürlükte olduğu sürenin tamamlanmasından sonra izleyen ay sonuna kadar yapılan ve hak doğurucu nitelikteki başvurular en fazla bir önceki ay için yapılabilir.
Bu kapsamda yapılacak düzeltme ve güncelleme bildirimleri nedeniyle oluşan fazla ve yersiz ödemeler, işçinin takip eden ay için yapılacak nakdi ücret desteği ödemesinden mahsup edilecektir. 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi kapsamında fesih işleminin yapılamayacağı dönemi izleyen ayın sonuna kadar mahsuba yeter veya hiç nakdi ücret desteği alamayacak kişi bakımından ortaya çıkan fazla ve yersiz ödemeler, işverenden genel hükümlere göre İŞKUR tarafından tahsil edilecektir.
13- Nakdi ücret desteği kapsamındaki işçisine ait eksik gün nedenini SGK’ya “28-Pandemi Ücretsiz İzin” dışında başka bir koddan bildiren işverenin yapması gereken iş ve işlemler nedir?
İşçisini 17/4/2020 tarihinden sonra ücretsiz izne ayırmasına rağmen, Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde “28-Pandemi Ücretsiz İzin” eksik gün nedeni yerine başka bir koddan bildirim yapan işverenlerin, eksik gün kodunun değiştirilmesi için SGK’nın ilgili İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezine başvurmaları gerekmektedir.
14- Ev hizmetlerinde sigortalı çalıştıran işverenler bildirimi hangi sürede ve nereye yapacak?
5510 sayılı Kanunun Ek-9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde ay içerisinde 10 günden fazla sigortalı çalıştıran işverenler, Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinde eksik gün nedenini “28-Pandemi Ücretsiz İzin” olarak seçmesi ve bu durum değişikliğini, ücretsiz iznin verildiği ayın sonuna kadar aynı eksik gün koduyla Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine/Sosyal Güvenlik Merkezlerine bildirmesi gerekmektedir.
15- Nakdi Ücret Desteği nasıl hesaplanır ve ödeme miktarı ne kadardır?
Nakdi ücret desteğini hak eden her bir kişi için yapılacak ödeme miktarı; 39,24 Türk Lirası olarak belirlenen bir günlük tutardan damga vergisi düşüldükten sonra hesaplanan tutar ile ödemeye hak kazanılan gün sayısı çarpımı sonucu elde edilen tutara tekabül eder.
16- Nakdi Ücret Desteği herhangi bir yasal kesintiye tabi midir?
Nakdi ücret desteğinden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmamaktadır.
17- Nakdi Ücret Desteği, işverene mi işçiye mi ödenir?
Nakdi ücret desteği, bir ay içerisinde en çok 30 gün olmak üzere işçinin kendisine ödenir.
18- Birden fazla işyerinde çalışırken bu işyerlerinde ücretsiz izne ayrılanlar nakdi ücret desteğinden nasıl yararlanacak?
Birden fazla işyerinde çalışırken, bu işyerlerinden ücretsiz izne ayrılanlar adına işverenler tarafından bildirilen prim ödeme gün sayıları toplamı 30 günden eksik kalan gün sayısı kadar bu işçiler de nakdi ücret desteğinden faydalanabilecektir.
Ancak, ilgili ayda işverenleri tarafından toplamda 30 gün ve üzeri prim bildirimi yapılması durumunda, bu kişiler nakdi ücret desteğine hak kazanamayacaktır.
19- Nakdi Ücret Desteğini nereden alacağım?
Nakdi ücret desteği, ilgililerin işverenleri tarafından bildirilecek; IBAN/ PTT şube gibi ödeme kanalları aracılığıyla İŞKUR tarafından yapılacaktır. IBAN bildirilmemesi veya hatalı bildirim yapılması halinde ödemeler PTT/Banka şubelerinden yapılacaktır.
20- Nakdi Ücret Desteğini ödemeleri ne zaman yapılacaktır?
Nakdi ücret desteği ödemeleri ücretsiz iznin verildiği ayı izleyen ayın 8’inden itibaren yapılacaktır.
21-Nakdi Ücret Desteğinden faydalananların sigorta primleri yatırılacak mı?
Nakdi ücret desteğinden yararlananların, destekten yararlandıkları süre boyunca genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.
22- Nakdi Ücret Desteğinde hangi hallerde kesilir?
Nakdi ücret desteğinden yararlanılan dönemde, aynı veya başka bir işyerinde işe başlanması ve/veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınmaya başlanması halinde nakdi ücret desteği kesilir.
23- İşveren tarafından, ücretsiz izne ayrılan işçinin fiili olarak çalıştırılması halinde işverenin sorumluluğu nedir?
Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde, işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince idari para cezası uygulanır.
Fazla ve yersiz ödemeye sebep işverenlerden, ödenen nakdi ücret desteği, ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte tahsil edilir.
